Eugene F. Fama, Lars Peter Hansen, Robert J. Shiller – to tegoroczni laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii. „Laureaci stworzyli fundamenty pod obecny sposób rozumienia cen aktywów” – tak brzmi oficjalne uzasadnienie.
Nieczęsto się zdarza, że Nagroda Nobla trafia do naukowców badających zachowanie rynków finansowych. Tym bardziej warto przyjrzeć się sylwetkom nagrodzonych ekspertów. Na przestrzeni kilkudziesięciu lat ich teorie i wyniki badań zmieniały sposób myślenia o giełdzie i innych rynkach.
Eugene Francis Fama
Bez wątpienia Fama (ur. 1939) to jedna z najbardziej znanych osobistości w dziedzinie badań nad rynkami. Jego teorie i badania kilkakrotnie wywoływały sensację w świecie akademickim i przenikały do świata zarządzających. Swą najsłynniejszą teorię Fama opublikował jeszcze w 1970 r. Jest to tzw. hipoteza efektywnego rynku, która – mówiąc w dużym skrócie – zakłada, że w ceny aktywów finansowych (np. akcji) błyskawicznie wkalkulowywane są wszelkie dostępne informacje, tak więc niemożliwe jest np. na podstawie analizy technicznej lub fundamentalnej uzyskanie ponadprzeciętnych stóp zwrotu bez ponoszenia adekwatnie dużego ryzyka. Publikując tę teorię Fama wywołał dyskusję, która trwa po dziś dzień.
Na tym nie koniec. Na początku lat 90. Fama znów mocno zaistniał w świecie naukowym, tym razem dowodząc na podstawie obszernych badań (wspólnie z Kennethem Frenchem), że stopy zwrotu z akcji uzależnione są nie tylko od bardzo popularnego wówczas współczynnika Beta, lecz także od kapitalizacji spółek oraz wskaźników cena/wartość księgowa (im mniejsza kapitalizacja i im niższy C/WK, tym na dłuższą metę wyższe stopy zwrotu). Wbrew pozorom Fama nie uznał jednak wyników tych badań za sprzeczne z hipotezą efektywnego rynku. Według niego wyższe stopy z akcji małych, tanich spółek to rekompensata za wyższe ryzyko inwestycyjne. I tym razem Fama wywołał gorącą dyskusję.
Eugene F. Fama od lat wykłada na Uniwersytecie w Chicago. Co ciekawe swój naukowy warsztat rozwijał pod okiem innego zdobywcy nagrody Nobla (z 1990 r.) – Mertona Millera.
Robert James Shiller
W dużym stopniu teorie Shillera (ur. 1946) są przeciwwagą dla hipotez Famy. O ile Fama przekonuje, że działający racjonalnie i logicznie inwestorzy błyskawicznie likwidują wszelkie „nieefektywności” rynku, to Shiller zasłynął z badania nieracjonalnych zachowań inwestorów (jego teorie wpisują się w dziedzinę tzw. ekonomii behawioralnej). Już od lat 80. przekonuje, że zmienność cen akcji i innych aktywów jest nieproporcjonalnie duża w stosunku do racjonalnych przesłanek mających uzasadniać te zmiany. Dowodził m.in. że zmienność cen akcji na przestrzeni stu lat była 5-13 razy większa niż wynikałoby to ze zmienności poziomu przyszłych dywidend, co stawia pod znakiem zapytania hipotezę efektywnego rynku.
Najsłynniejszą publikacją Shillera okazała się książka „Irrational Exuberance” (dosł. „nieracjonalny entuzjazm” – to określenie zaczerpnięte z wypowiedzi Alana Greenspana, ówczesnego szefa Fedu). Shiller dowodził, że trwające od lat silne zwyżki cen akcji, zwłaszcza spółek technologicznych, to bańka spekulacyjna, która grozi bolesnym pęknięciem i dotkliwymi stratami. Naukowiec nie mógł lepiej się „wstrzelić” w sytuację rynkową – w momencie publikacji książki (marzec 2000 r.) hossa internetowa była u kresu swych możliwości. Niemniej legendarne stało się drugie wydanie tej książki (z 2005 r.), w którym Shiller tym razem równie trafnie ostrzegał przed pęczniejącą bańką spekulacyjną na rynku nieruchomości.
Obecnie Shiller wykłada na Uniwersytecie w Yale oraz współpracuje z amerykańskim Narodowym Biurem Badań Ekonomicznych (NBER). Jest współtwórcą (wraz z Karlem Casem) znanego indeksu Case-Shiller obrazującego zmiany cen nieruchomości w głównych metropoliach USA.
Lars Peter Hansen Hansen
To nie tylko najmłodszy (ur. 1952), ale też najmniej znany szerokiej publiczności naukowiec z całej trójki nagrodzonych. Jest ekspertem od zaawansowanych modeli ekonometrycznych (stworzył tzw. technikę GMM – uogólnioną metodę momentów). W swoich pracach zaprzągł narzędzia matematyczne, by wykazać m.in. że zmienność cen aktywów takich jak akcje jest uzależniona od poziomu apetytu na ryzyko.
Podobnie jak Fama Hansen wykłada na Uniwersytecie w Chicago. Jest jednym z założycieli Instytutu Becker-Friedman, rozwijającego dziedzictwo słynnego ekonomisty Miltona Friedmana.
Zapraszamy do udziału w KONKURSIE - do wygrania książki!
Zachęcamy też do zapisania się na NEWSLETTER. Wyłącznie dla osób zapisanych na NEWSLETTER: comiesięczny przegląd inspirujących wykresów.
